Een alcoholist is iemand die niet meer zonder alcohol kan en is de controle over het alcoholgebruik kwijt. Bij het stoppen ervaart een alcoholist ontwenningsverschijnselen. Alcoholisme is dan ook een chronische ziekte en moet behandeld worden.
Alcoholisme kan gedefinieerd worden als een chronische hersenziekte. Als je regelmatig veel alcohol drinkt dan kunnen er na verloop van tijd psychologische, lichamelijke en neurologische veranderingen optreden. Deze veranderingen gebeuren geleidelijk en zijn in fases op te delen.
Fases van alcoholgebruik
Aanvankelijk geeft het drinken van alcohol een prettig euforisch gevoel. Je maakt makkelijk contact met anderen en de alcohol verhoogt het saamhorigheidsgevoel.
Na verloop van tijd treedt er gewenning op. Je hebt steeds meer alcohol nodig om normaal te kunnen functioneren of om hetzelfde effect te bereiken.
Door de toename van alcoholgebruik vermindert je oordeelsvermogen. Je ervaart de wereld anders en je bent niet meer goed te volgen door anderen. Je hebt de neiging om het drinken te bagatelliseren terwijl het hoge alcoholgebruik voor de mensen om je heen een belangrijke reden van zorg is.
Uiteindelijk is er volledig controleverlies over het drinken. Dit uit zich bijvoorbeeld in het verzinnen van excuses om meer te kunnen drinken of het steeds vroeger op de dag starten met drinken. In deze fase is er vaak sprake van slechte zelfzorg.
Definitie alcoholist
De termen alcoholisme, alcoholverslaving en problematisch alcoholgebruik worden door elkaar gebruikt maar de officële term hiervoor is problematisch alcoholgebruik.
Problematisch alcoholgebruik is volgens de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) van de American Psychiatric Association de officiële medische term voor herhaald alcoholgebruik dat klinisch significante stoornissen veroorzaakt en een onvermogen om verantwoordelijkheden te dragen.
Een alcoholist is dus iemand die gedurende langere tijd te vaak en teveel drinkt en daardoor problemen ervaart. Meestal is een alcoholist ook lichamelijk afhankelijk van alcohol en ervaart een alcoholist ontwenningsverschijnselen bij het stoppen.
Oorzaken van alcoholisme
Verschillende oorzaken kunnen een rol spelen bij het ontstaan van alcoholisme. Doorgaans is het een combinatie van erfelijke factoren en factoren uit de omgeving.
Algemene oorzaken
Sommige mensen hebben genetisch meer aanleg om verslaafd te raken dan anderen.
De fysieke beschikbaarheid van alcohol kan bijdragen aan een verslaving, bijvoorbeeld bij mensen die werken in de horeca.
Psychologische factoren waaronder stress kunnen bijdragen aan meer alcoholgebruik.
Vrienden kunnen een rol spelen bij overmatig alcoholgebruik, bijvoorbeeld wanneer vrienden onderling overmatig drinkgedrag stimuleren of bij het uitgaan in grote groepen.
Meer mannen dan vrouwen zijn verslaafd aan alcohol en alcoholisme komt ook meer voor onder hoog opgeleide mensen.
Oorzaken bij jongeren en jongvolwassenen
Ouders bieden alcohol aan of hebben zelf een overmatig drankgebruik.
Veel jongeren en jongvolwassenen die studeren drinken overmatig.
Veel jongeren hebben een positief verwachtingspatroon van de effecten van alcohol.
Oorzaken bij 50-plussers
Rol- en identiteitsverlies kunnen een rol spelen bij het ouder worden waardoor iemand meer gaat drinken.
Leefstijl hangt hier ook vaak samen met een hoog alcoholgebruik. Zo drinken 50+ sporters vaak minder dan hun leeftijdsgenoten, terwijl rokers juist vaker en meer drinken.
Als je de controle kwijt begint te raken over je alcoholgebruik dan is dat een signaal om te stoppen met alcohol. Ervaar je dat je steeds vaker een drankje nodig hebt om te ontspannen of drink je regelmatig net even te lang door? Zijn er nog regelmatig periodes dat je niet drinkt of ervaar je ontwenningsverschijnselen bij het stoppen met alcohol? Alcoholisme is een chronische ziekte die langzaam je leven kan insluipen. Het is dan een belangrijke stap om te erkennen dat je problemen ervaart door de alcohol en dat je hulp nodig hebt. The Home Clinic kan je hierbij ondersteunen.
Bij The Home Clinic kun je een online detox volgen zodat je geen of nauwelijks ontwenningsverschijnselen ervaart bij het stoppen. De duur van een detox is gemiddeld 1 tot 2 weken. Daarnaast biedt The Home Clinic psychologische interventies zodat je ook voor de langere termijn tools ontwikkelt om alcoholisme het hoofd te bieden.
Eén van de eerste signalen waaraan je alcoholisme kunt herkennen is verandering in het gedrag. Een alcoholist is de controle over het alcoholgebruik kwijt en voelt een oncontroleerbare drang om te drinken. Bij langdurig alcoholgebruik kunnen de hersenen echter beschadigd raken en dit heeft invloed op het gedrag en de persoonlijkheid.
Signalen van gedragsverandering
Ontkenning: alcoholisten vermijden het gesprek over alcohol en zijn geneigd om het hoge alcoholgebruik te ontkennen of te verbergen.
Hoog ziekteverzuim: veel alcoholisten komen te laat op het werk of melden zich regelmatig ziek vanwege de katers.
Tolerantie: bij regelmatig alcoholgebruik treedt er gewenning op. De drinker kan steeds meer drinken zonder onder invloed te raken.
Verwaarlozen van omgeving: de drank wordt steeds belangrijker en de alcoholist heeft niet veel belangstelling meer voor zijn of haar omgeving.
Concentratie- of geheugenproblemen: overmatig alcoholgebruik kan de hersenen beschadigen waardoor belangrijke functies zoals het geheugen verstoord raken.
Prikkelbaarheid en instabiele emoties: overmatig alcoholgebruik vermindert de impulsbeheersing waardoor iemand sneller emotioneel of agressief gedrag kan vertonen. Tegelijkertijd staat bij een kater prikkelbaarheid op de voorgrond. Op momenten dat er niet gedronken wordt is de alcoholist bijvoorbeeld chagrijnig, snel boos of geïrriteerd.
Uiterlijke kenmerken: Veel alcoholisten worden mager of juist dikker, krijgen wallen en een grauwe huid. Soms kunnen ook rode bloedvaatjes ontstaan op het gezicht.
Waarom alcoholisme een ziekte is
Te veel drinken beïnvloedt het beloningssysteem van de hersenen.
Wanneer je alcohol drinkt dan wordt er dopamine afgegeven in je hersenen, waardoor je je prettig gaat voelen.
Wanneer je te vaak drinkt dan passen je hersenen zich aan en geven steeds minder dopamine af. Het beloningssysteem in je hersenen verandert, je gaat je minder gelukkig voelen en je krijgt steeds meer trek in alcohol met als gevolg een alcoholverslaving.
Op hersenscans kun je de biologische impact van chronisch alcoholgebruik zien. CT-scans hebben aangetoond dat atrofie, of het verkleinen van hersencellen, vaak voorkomt in de hersenen van alcoholisten. De eerste schade treedt op in de frontale kwab van de hersenen, het deel achter het voorhoofd dat verantwoordelijk is voor geheugen, besluitvorming, gedrag en het karakter van iemand. Deze veranderingen hebben invloed op hoe je je voelt, hoe je beslissingen neemt en hoe je je gedraagt.
Andere hersenscans hebben aangetoond dat onderdelen van het zenuwstelsel en de hersenstam beschadigd raken door alcohol. Dit is de reden dat veel alcoholisten moeite hebben met het oplossen van problemen en het in bedwang houden van emoties. De scans hebben ook verschillen aangetoond in elektrische activiteit bij mensen die afhankelijk zijn van alcohol en die alcoholonttrekkingsverschijnselen doormaken tegenover gezonde mensen.
Bij alcoholisme wordt al snel gedacht aan mensen die elke dag grote hoeveelheden alcohol drinken. Dit beeld kan echter misleidend zijn als mensen kijken naar het eigen alcoholgebruik of dat van een naaste. Beter is daarom te kijken of er nog controle is over het alcoholgebruik. Kun je je houden aan je voornemen om bijvoorbeeld niet meer te drinken dan 1 glas wijn bij het eten of merk je dat dat steeds meer moeite kost?
Bij een alcoholverslaving raak je de controle over het alcoholgebruik kwijt. Je ervaart een oncontroleerbare drang om te drinken en het is moeilijk om te stoppen met drinken. Iedereen kan verslaafd raken aan alcohol en er bestaat dus geen 'typische' alcoholist.
Desondanks kan het helpen om aan de hand van de functie van het gebruik en de leeftijd een indeling te maken in drinkgedrag, namelijk dat van de jonge drinker, de sociale drinker, de functionele drinker en de chronische drinker. Deze indeling ondersteunt de keuze van behandeling omdat het drinkgedrag van de alcoholist hieraan gekoppeld kan zijn.
De jonge drinker gebruikt alcohol vaak in grote hoeveelheden tegelijk afgewisseld met perioden van minder alcoholgebruik (binge-drinking). Hierbij is een verhoogd risico op gevaarlijk of antisociaal gedrag. De jonge drinker heeft het meeste baat bij een behandeling samen met leeftijdsgenoten.
De functionele drinker gebruikt alcohol vaak als medicatie tegen angst of depressie en heeft de meest effectieve behandeling als naast de verslaving ook de andere aanwezige problemen tegelijk worden behandeld.
De sociale drinker drinkt op gezellige momenten samen met anderen en heeft meestal voldoende controle over het gebruik. Bij controleverlies wordt er toch vaker of meer gedronken dan gepland en kan een milde tot matige alcoholverslaving ontstaan. De sociale drinker heeft het meest aan een behandeling die zijn of haar leven zo min mogelijk verstoort en de partner betrekt.
De chronische drinker is meestal van middelbare leeftijd en kampt al jaren met een alcoholverslaving.
Vaak lukt het stoppen met alcohol niet (meer) maar kan er nog wel veel gezondheidswinst bereikt worden met kleinere stapjes in de behandeling.
De chronische drinker haalt het meeste effect uit een klinische behandeling, waarbij een verslavingskliniek dagelijkse structuur en houvast kan bieden.
Symptomen van alcoholisme
De symptomen van alcoholisme zijn in te delen in verschillende stadia. Deze stadia zijn niet wetenschappelijk gedefinieerd, zoals de ernst van problematisch alcoholgebruik,
maar ze bieden een goed beeld van de fasen die je doorloopt als je verslaafd raakt aan alcohol. De symptomen binnen elk stadium zijn tevens een belangrijke aanwijzing voor de intensiteit van de
behandeling die iemand nodig heeft.
Vroege symptomen
Drinken om stress te verlichten
Redenen vinden om te drinken
Toename van tolerantie
Drinken om je beter te voelen
Drank speelt een steeds grotere rol in leven en denken
Midden symptomen
Alcoholafhankelijkheid
Drinken om afkickverschijnselen te voorkomen
Drinken in het geheim
Onvoorspelbaar gedrag
Geheugenverlies en/of blackouts
Stemmingswisselingen
Gebrek aan eetlust
Slaapproblemen
Stoppogingen mislukken
Late symptomen
Ernstig lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen, waaronder:
Verhoogd risico op leverschade
Verhoogde kans op hartproblemen
Geheugenverlies
Concentratiestoornissen
Slecht eten en/of slechte zelfzorg
Verlies van baan
Verbroken relaties en gezinnen
Alcoholisme behandelen
De primaire behandeling bij alcoholisme is cognitieve gedragstherapie. Deze therapie leert alcoholisten om emoties onder controle te houden, om te gaan met stress en tegenslag en de juiste beslissingen te nemen om terugval te voorkomen. Daarnaast is het belangrijk om tijdens de detoxificatie, doorgaans de eerste 1 tot 3 weken na het stoppen met alcohol, te monitoren op ontwenningsverschijnselen en als dat nodig is te onderdrukken met medicatie. Hiervoor is medische begeleiding door een verslavingsarts noodzakelijk. De arts kan ook medicatie voorschrijven om de hunkering naar alcohol te onderdrukken.
Bij mensen met ernstige stoornissen in alcoholgebruik kunnen medicijnen zoals Disulfiram of Acamprosaat helpen bij het herstel, maar geen enkele medicijn kan alcoholverslaving volledig genezen.
Na langdurige onthouding vertonen de meeste mensen een verbeterde werking van de hersenen en een verbeterde besluitvorming. Net als diabetici die leren om te gaan met hun aandoening, kunnen personen met een alcoholverslaving vaardigheden leren om alcoholisme het hoofd te bieden en op lange termijn controle te behouden.
Bij The Home Clinic staat het aanleren van deze vaardigheden voorop in de behandeling. The Home Clinic biedt hiervoor een online traject met detoxificatie en cognitieve gedragstherapie waarbij gebruik wordt gemaakt van beeldbellen. De therapie is gebaseerd op C.R.A. (Community Reinforcement Approach), een wetenschappelijk gefundeerde behandeling waarbij het vinden van deze vaardigheden voorop staat. Hierbij kunnen belangrijke mensen in je leven, zoals een partner of familieleden, deelnemen aan de behandeling.
Herken je je in bovenstaand verhaal?
Herstel begint bij het zetten van de eerste stap naar behandeling
